Is leren anders voor mensen met autisme?

Dat mensen met autisme anders denken is in een vorige blog aan bod geweest en dat dit uiteraard gevolgen heeft voor het leervermogen mag duidelijk zijn. Daar wil ik wat nader op ingaan.

De verwerking van neurologische en cognitieve processen verlopen weleens anders dan bij neuro-typische personen en het plaatje dat gepubliceerd werd in de Volkskrant op 28-2-2013 en hieronder is afgebeeld geeft een goede impressie in die verschillen. 

Enerzijds zien wij links bij iemand met autisme dat de verbindingslijnen tussen de verschillende hersengebieden (associaties) nogal infrequent zijn en in vergelijking met de resultaten van een neurotypisch persoon aan de rechterkant vertonen deze signalen meer coherentie. Ze zijn dus onderling beter verbonden. Wat betekent dit dan in de praktijk en met name voor het leren? 

Veel mensen met autisme en zeker vanuit de hoogfunctionerende groep, geven vaak aan dat ze nogal veel tijd nodig hebben om nieuwe dingen te leren. Gezien het plaatje hierboven lijkt dat redelijk evident. Voordat de juiste verbindingen zijn gemaakt en geconsolideerd zijn is meer tijd nodig totdat alle relevante informatie opgenomen en verwerkt is.

Praktijksituatie: Waar een neurotypisch persoon goed in staat is om een met een oplossing of antwoord te komen op een adhoc vraag of opdracht, heeft iemand met autisme hier veel moeite mee en dit kan zelfs leiden tot een blokkade of paniek bij deze persoon. Het lijkt alsof deze laatste geen antwoord weet op de gestelde vraag maar dat hoeft zeker niet het geval te zijn, hij heeft slechts meer tijd nodig.
De gevolgen van dit leermechanisme kan ik als volgt weergeven:

Iemand met autisme leert gewoonlijk niet elke dag een beetje maar met leersprongen. Het interval hangt van de individu en van de context of situatie af. Zo kan het lijken dat die persoon dagen of misschien weken niets opneemt maar dan plotseling laat hij zien dat hij veel meer kent en door heeft dan je zou verwachten. Dit proces gaat onder goede omstandigheden en met de juiste ondersteuning door en de opgedane kennis blijft en dient als basis voor verdere uitbreiding.

Leerstijlen zijn sterk gekoppeld aan de communicatiestijl van het individu. We kennen drie dominante stijlen, visueel, auditief en tot slot kinesthetisch (tast). Bij neurotypische personen is er sprake van een voorkeursstijl, bij mensen met autisme kan de dominante stijl zelfs tot exclusie van de andere leiden. Is iemand visuele ingesteld dan kan het voorkomen dat het vertelde wel wordt gehoord maar wordt niet geregistreerd en dus niet onthouden. Niet alleen docenten moeten hier rekening mee houden maar ook werkbegeleiders en buddies die een nieuwe werknemer ondersteunen.
Werk aan de winkel dus, het resultaat is verbluffend.

Rondjes en vierkantjes... een pleidooi voor voor de acceptatie van neurodiversiteit

In mijn vorige blog noemde ik het succesvolle business-tripje naar Japan en de reden waarom deze succesvol was. Een goede voorbereiding en verdieping in hun cultuur en typische communicatieaspecten droegen hiertoe sterk bij. In wezen maken wij ons vertrouwd met datgeen ons onderscheidt. Wij houden ons bezig met culturele diversiteit en dit vinden wij blijkbaar heel normaal.

De stap naar neurodiversiteit is dan klein wanneer we accepteren dat er verschillende vormen van denken en communiceren zijn. Dat neurologische verschillen zoals autisme en ADHD het resultaat zijn van een normaal variatie van het menselijke genoom, ondersteun ik van harte. Wanneer je deze benadering hanteert zie je dat onze traditionele kijkwijze pathologiserend van aard is, dat wil zeggen dat dit soort diversiteit wordt beschouwd als een negatieve afwijking dat gecorrigeerd moet worden, een defect dus.

Mensen die dit concept van neurodiversiteit omarmen gaan ervan uit dat andersdenkenden niet genezen hoeven te worden. 

Volgens John Elder Robison (2013) ziet deze groep aanhangers neurodiversiteit als volgt:

  "They look at the pool of diverse humanity and see – in the middle – the range of different thinking that’s made humanity’s progress in science and the creative arts possible.  At the edges they see people who are functionally crippled by being “too diverse.”  When 99 neurologically identical people fail to solve a problem it’s often the 1% fellow who’s different who holds the key.  Yet that person may be disabled or disadvantaged most or all of the time.  To neurodiversity proponents, people are disabled because they are at the edges of the bell curve; not because they are sick or broken."

Prachtig toch?

In onze samenleving hebben we een verscheidenheid aan vormen, driehoekjes, vierkantjes, rondjes en meer. Ons onderwijssysteem en maatschappij is ingesteld op rondjes en een rondje zul je worden. Het probleem bij het passen van een vierkantje in een rond gat is niet zozeer de hoeveelheid tijd, moeite  en frustratie het kost om het passend te maken… maar meer dat je het vierkantje beschadigd in het proces.

Mensen die anders denken verdienen daarentegen, ruimte, respect, waardering en waar nodig hulp en ondersteuning en geen pilletjes, remmers, onderdrukkers, aanpassers, sufmakers en ander onderdrukkende middelen. Ja, het gebeurt vaak met de beste intenties maar het getuigt van kortzichtigheid en bekrompenheid en ja, het gebrek aan financiële middelen of het niet op juiste wijze aanwenden van deze middelen draagt helaas sterk bij aan het in stand houden van deze benadering.

De meerderheid van mensen in onze westerse samenleving zijn rondjes oftewel neuro-typisch en de ordening van de wereld is volgens deze hormoongedreven principes met een vleugje logica en rechtlijnigheid. En omdat neuro-typicals de overhand hebben bepalen zij de regels. 

Als het nou andersom was?

Tot slot mijn favoriete quote, van Steve Jobs. Wellicht niet innemend van karakter maar wel een veranderaar van formaat:

"Here's to the crazy ones, the misfits, the rebels, the troublemakers, the round pegs in the square holes... the ones who see things differently -- they're not fond of rules... You can quote them, disagree with them, glorify or vilify them, but the only thing you can't do is ignore them because they change things... they push the human race forward, and while some may see them as the crazy ones, we see genius, because the ones who are crazy enough to think that they can change the world, are the ones who do."

Here, here Steve!

Autisme, een andere Operating System

Af en toe geef ik een presentatie over "Autisme op de werkvloer" die ingaat op hoe mensen met Asperger of PPD (NOS) doorgaans denken en leren, over de communicatiestijlen die zij hanteren en hoe wij hier het beste mee kunnen omgaan op de werkvloer. Voordat ik hier daadwerkelijk mee start neem ik de deelnemers mee voor een bedrijfsuitje naar Japan en ik vraag hen om dit zo goed mogelijk voor te bereiden. De antwoorden op de vraag, "Hoe maken wij deze onderneming succesvol?" noteer ik vervolgens op een flipover of whiteboard. Steevast wordt "Verdiepen in hun cultuur en hun communicatie" genoemd als zeer belangrijke, zo niet cruciale bijdragen.
Hmmm... blijkbaar vinden wij het nuttig om ermee rekening te houden dat mensen uit Japan moeite hebben met het woordje "Nee" en dat het beledigend is waneer wij hun visitekaartje achteloos in onze colbertzak wegfrommelen.
Is deze inspanning ook niet eveneens essentieel voor onze mensen met autisme die ook hun specifieke stijlen hebben en autisme gebonden cultuur regels hanteren? Zijn er principiële verschillen?

Laat ik me nu richten op mijn IT-savvy lezer. Welk is het betere besturingsysteem, Windows, Linux of OSX? Tja, daar kun je niet 1-2-3 een antwoord op geven want een van de eerste vragen zou moeten zijn, "Waarvoor moet het dienen?".
Wanneer ik mijn web-server geclusterd willen laten draaien in een datacenter dan is niet mijn eerste gedachte, gebruik hiervoor OSX of zelfs Windows, in de praktijk blijkt dat Linux in deze omgeving prima functioneert als platform. Ter compensatie, wanneer mijn moeder haar bridgespel op de computer wil spelen dan is de kans groot dat Windows of OSX dit ondersteunt, Linux zal niet de "platform of choice" zijn.
Het is uiteraard niet mijn bedoeling met deze uitspraken hevige discussies te ontketenen, dat zal wel duidelijk zijn.

Wat ik hiermee wel wil zeggen, is de ene besturingssysteem beter dan de ander? Ja, maar dit hangt van de context af en wat dit besturingssyteem moet doen.
Je voelt het al, zijn mensen met autisme ook niet dan en andere Operating System? Wij oordelen doorgaans mensen op basis van hun gebruikersvriendelijkheid, hun flexibiliteit en multi-inzetbaarheid, hun vriendelijke interface. Ja, laat ik het toch maar zeggen, Windows, toch? Maar wanneer we taaie klussen hebben die bijzondere talenten vergen dan toch maar een andere Operating Systeem, een die weliswaar niet met je mee kan kletsen bij de koffieautomaat maar je haarfijn kan uitleggen wat de String-theorie inhoudt. Toch?

Autisme: Medische versus sociale benadering

Er zijn vele discussies in de medische wereld over de mogelijke oorzaken van autisme. Ik zal er een paar noemen: een slechte binding met de moeder (aai, aai), gevolg van inenting (nee, dan polio), erfelijke belasting, fragile X syndrome, tuberous sclerosis, congenitale rubella syndroom en onbehandelde phenylketonuria (PKU). 
Laten we eerlijk zijn, we weten het niet. 50 jaar geleden wisten we zelfs niet van het bestaan van autisme. Inmiddels is autisme wel opgenomen in het handboek der psychiatrie, te weten DSM en wel sinds mei 2013 in de versie DSM 5. Sinds deze versie is er sprake van een Austisme Spectrum Disorder, een stoornis dus. 

Waar wringt nou de schoen, het zit 'm in het woordje "Spectrum". Dit woordje geeft aan dat er sprake is van een bereik. Enerzijds heeft het betrekking op mensen met een vorm van autisme die niet of nauwelijks zelfstandig kunnen functioneren en veel zorg nodig hebben en anderzijds mensen die slechts lichte begeleiding nodig hebben om in een reguliere omgeving zich prima te handhaven. Deze laatste groep heette tot DSM 5 de groep Aspergers en mensen met PPD of PDD-NOS. 
Ik vind het niet nodig om deze laatste van het predikaat "Syndroom" of zelfs "Stoornis" te voorzien daar dit een medische aanduiding is en per definitie dus defect-geörienteerd. Stoornis refereert aan een maladaptie aan de neuro-typisch definieerde maatschappij. Dat staat wat mij betreft ter discussie.

Wanneer wij deze groep hoog-functionerenden in een sociaal context plaatsen dan zien we dat het vertoonde gedrag hooguit als maatschappelijk "anders" is aan te merken. Hoeveel mensen zijn anders zonder dat er sprake is van een stoornis of syndroom? Hmmm, interessant want dat zou impliceren dat er een geaccepteerde norm was waar dit tegen afgezet kan worden. Zijn mensen in Japan dan anders? Ja toch? Althans vanuit westers georiënteerde perspectief en maatstaven, dit is blijkbaar dan de norm. 

Wij voelen wel wat (neuro-typisch) normaal is in onze westerse cultuur maar ook hier wordt de bandbreedte wat geaccepteerd wordt steeds smaller. Wij worden als maatschappij exclusiever, pijnlijk maar helaas waar. Nee, niet dat we dat willen, wij willen inclusief zijn maar ja, dat kost meer geld en in deze tijd van bezuinigingen.....ach, vul het zelf maar aan. 

Persoonlijk vind ik dit kul, het is een kwestie van anders kijken en deze groep waarderen voor wie ze zijn en wat ze doen en vooral, geef ze een kans, een kans die ze verdienen maar vooral een kans die wij als maatschappij verdienen.... of zie ik het verkeerd?

Onderwijs, Vakscholen en dat soort spul

Wie kent hem nog, de LTS, met de uitlopers MTS en HTS  en de voorloper de Ambachtschool? Dat waren tijden. Geen vaag, onduidelijk uithangbord, nee, je zag wat het was, een ambachtschool of een lagere technische school. Je wist precies wat je kon verwachten namelijk een vak leren, ja een echte vak, timmerman, loodgieter, elektriciën. Je leerde autotechniek, puntlassen en strak metselen. 

In 1999 hebben we alles in de blender gedaan, de Mulo, de Ulo, de LTS en daarbij een scheutje leerlingen die leerwegondersteunend onderwijs volgden eraan toegevoegd. En voila, de VMBO, Voorbereidend Middelbaar Beroeps Onderwijs. Weg vakschool.

He? hoezo voorbereidend middelbaar onderwijs, ik wil gewoon een vak leren, een vak waar ik mijn brood mee kan verdienen, waar ik gelijk een startkwalificatie heb en val me vooral niet lastig met die onzinvakken waar ik echt niets aan heb.  Ik wil trots zijn op wat ik doe!

En daar slaat de VMBO de plank totaal mis. 60% van onze kinderen gaan naar een dergelijke instituut, zijn ze trots dat ze naar een VMBO mogen? Ik dacht het niet, sterker, de meesten hebben de schurft eraan en dat vertaalt zich in weerbarstigheid, slechte discipline en nogal wat drop-outs.

Op 29 juni 2007 gaf Hans de Boer (Nederlands ondernemer en bestuurder en voormalig voorzitter van MKB-Nederland en sinds1 juli 2014 voorzitter van VNO-NCW) onomwonden zijn visie weer met het volgende citaat:

Hans de Boer zette deze week zijn plannen rond de vmbo-vakcolleges extra kracht bij door te spreken over de noodzakelijke terugkeer van de ambachtsschool. Met de Mammoetwet van 1968 verdween dit schooltype van het toneel. In het collectieve geheugen leeft dit schooltype echter nog krachtig voort, zo bleek uit de vele positieve reacties op de plannen van Hans de Boer, de voorzitter van de Taskforce Jeugdwerkloosheid, die deze week een herstel van een degelijke vakopleiding bepleitte. Citaten als ‘die ambachtsschool hadden ze nooit moeten opdoeken’ en ‘wat leren die vmbo’ers tegenwoordig eigenlijk?’ klonken uit de mond van menig middenstander.

Waarom deze pleidooi en wat heeft dit nou met onze Assers te maken?
Heel veel "high functionals" passen niet in ons onderwijssysteem daar deze, zoals ik in mijn vorige blog meldde, een andere manier van denken en leren hebben. Ze passen gewoonweg niet. Velen van hen hebben een z.g. dynamische IQ-profiel (anderen noemen dat disharmonisch) dat wil zeggen ze kunnen zeer sterk in het ene onderdeel zijn bijvoorbeeld logica maar zeer zwak in een ander onderdeel zoals abstractie. Mensen zonder autisme hebben doorgaans een wat meer harmonische IQ-profiel.
Scholen meten leerlingen af aan hun zwakste onderdeel en proberen deze naar een voldoende niveau te brengen. Voor kinderen met autisme werkt dit niet goed en het kan leiden tot sterke demotivatie met als gevolg een schooltype aanbeveling, ja je raadt het, VMBO (of erger, Speciaal Onderwijs)

Goed, een lang verhaal om te vertellen dat deze kinderen vooral gebaat zijn bij een onderwijssysteem dat focust op waar ze sterk in zijn en dit vooral stimuleert en ondersteunt.

En daar zijn we dan, de VAKSCHOOL!

Een vakschool voor die Assers die gek zijn van IT, gun hen dit en laat ook ze ook bloeien en bijdragen aan onze maatschappij op een manier dat bij hen past of... zit ik er er nu echt naast?

Laat ik het toch maar doen

Laat ik het toch maar doen, een blog beginnen over mensen met autisme die een passie hebben voor IT. Ja, IT en niet ICT. Communicatie is niet de sterkste kant van mensen met autisme. Wat zeg je? Communicatie, de "C" in ICT heeft betrekking op de technische aspecten van communicatie en communicatieverbindingen, ach also, natuurlijk. Desondanks laat ik de "C" achterwege, gewoon lekker "IT".

Ik wil het niet hebben over die kanjers die een gevestigde plek hebben als SME of als technisch expert bij een of ander IT bedrijf maar ik richt me op die andere keien die thuis zitten en door onze exclusieve maatschappij niet aan de bak komen. Niet omdat ze het niet kunnen maar omdat ze niet passen, ze zijn anders namelijk.
Slim, getalenteerd, veel potentieel maar anders. Square pegs in round holes. Onze maatschappij wil ronde gaten, daar zijn wij helemaal op ingesteld, ons onderwijssysteem,  ons geestelijk gezondheids-systeem en uiteraard ons arbeidssysteem.

Deze blog zal ik voornamelijk gebruiken om de grote groep high functional Assers die gek zijn van programmeren, netwerken, IT-infrastucturen, databases, BI, cyber security, (ethical) hacking en meer een stem te geven. 20,000+ mensen met een HBO of hoger potentieel die geen kans zien om een plek te verwerven in onze neuro-typische wereld.
Dat kan niet waar zijn, wat een verspilling van talent en laten we eerlijk zijn... wat een gigantische verspilling van geld.